Rauf Zeyni: ""Fərdi elektron pəncərə" elektron məlumat sisteminin yaradılması QHT-lərə xidmtlərin elektronlaşması istiqamətində atılan ilk addımdır"

Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra, bir sıra demokratik təsisatlar kim Qeyri-Hökumət Təşkilatlarının da formalaşması prosesi başladı. Hazırda ölkədə 3000-ə qədər qeydiyyatdan keçmiş QHT və xeyli sayda qeydiyyatsız fəaliyyət göstərə vətəndaş cəmiyyəti institutu var. Ölkədə mövcud QHT-lərin sayını nəzərə alsaq, orta hesabla hər 3000 vətəndaşa təxminən bir QHT düşdüyünü qeyd etmək olar. Azərbaycan kimi müstəqillik yoluna yeni qədəm qoymuş ölkələr üçün bu pis göstərici hesab olunmur. Vətəndaş cəmiyyəti institutları ilə əməkdaşlıq üçün Azərbaycan hökuməti tərəfindən də son illərdə bir sıra ciddi addımlar atılıb.
Bu addımlardan biri də, Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən bürokratik prosedurların əngəl olmaması üçün "Fərdi elektron pəncərə" elektron məlumat sisteminin yaradılmasıdır. Artıq bürokratik problemlərin aradan qaldırılması üçün Ədliyyə Nazirliyi QHT-lər üçün vahid elektron pəncərə sistemini tətbiq etməyə başlayıb. Bu sistem Qeyri-hökumət təşkilatlarına elektron xidmətlərin göstərilməsinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı əsas tutularaq yaradılıb. Qeyd edək ki, "Fərdi elektron pəncərə" qeyri-hökumət təşkilatlarının aidiyyəti dövlət orqanı ilə qarşılıqlı məlumat mübadiləsini, qanunla müəyyən edilmiş məlumatların, hesabatların elektron formada verilməsini və digər elektron xidmətlərin həyata keçirilməsini təmin edən informasiya sistemidir. Ekspertlər deyir ki, adıçəkilən sistemin yaradılması və tezliklə istifadəyə verilməsi vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına böyük təkan verib. Milli Qeyri-Hökumət Təşkilatları Forumunun prezidenti Rauf Zeyni deyir ki, bu sistemin yaradılması QHT-lərin işini asanlaşdırmaqla yanaşı, şəffaflığın da təmin olunmasına şərait yaradıb: ""Dövlət orqanlarının elektron xidmətlər göstərməsinin təşkili sahəsində bəzi tədbirlər haqqında" ölkə prezidentinin fərmanı, qeyri-hökumət təşkilatlarına elektron xidmətlərin göstərilməsinin təkmilləşdirilməsi, elektron xidmətlərin təşkili sahəsində görülən işlərin səmərəliliyinin artırılması məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq qərara alınıb. Həmin qərarda göstərilir ki, qeyri-hökumət təşkilatlarına elektron xidmətlərin göstərilməsi üçün "Fərdi elektron pəncərə" elektron məlumat sistemi yaradılsın. Sistemdə qeydiyyatdan keçmiş hər bir qeyri-hökumət təşkilatının yalnız özünün daxil ola bildiyi və elektron xidmətlərdən istifadə etdiyi "fərdi elektron kabinet"in yaradılması, qeyri-hökumət təşkilatlarının fəaliyyəti ilə bağlı məlumatların, müraciətlərin, arayış və hesabatların elektron formada qəbulu və cavablandırılması, qrantların ayrılması və verilməsi ilə bağlı qanunla müəyyən edilmiş sənədlərin elektron qeydə alınması, sistemə verilən tapşırıqlar əsasında sənədlərin avtomatik ümumiləşdirilməsi və statistik hesabatların hazırlanması, məlumatların, sənədlərin sistemləşdirilmiş şəkildə saxlanılması və digər funksiyalara malik xüsusi proqram təminatı ilə təchiz edilib. Bütün bu imkanlar QHT-lərə maneəsiz fəaliyyət göstərməyə imkan yaradır".
Ədliyyə Nazirliyinin mətbuat xidmətindən verilən məlumata görə, elektron hökumətin təşviqi, müasir İKT-lərin və innovativ yeniliklərin geniş tətbiqi qeyri-hökumət təşkilatlarına elektron xidmətlərin göstərilməsini, bu sahədə elektron sistemlərin yaradılmasını şərtləndirib: "Vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına dövlətimiz tərəfindən daim xüsusi diqqət yetirilir. Ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin vətəndaş cəmiyyətinin dəstəklənməsinə yönələn siyasəti QHT-dövlət tərəfdaşlığının təşviqinə geniş imkanlar yaradıb. Bu sahədə qanunvericilik və institusional islahatlar aparılmaqla QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Konsepsiyasının qəbul olunması və QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurasının yaradılması ilə vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına daha əlverişli şərait yaradılmış, dövlət başçısının Fərmanı ilə təsdiq edilib "Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış" İnkişaf Konsepsiyası QHT sektorunun müasirləşdirilməsinə böyük təkan verib. Bu gün Azərbaycanda 3.000-dən çox qeyri-hökumət təşkilatı dövlət qeydiyyatına alınıb. Ölkə Prezidentinin QHT-lərə elektron xidmətlərin göstərilməsində müstəsna əhəmiyyət kəsb edən və konkret tədbirləri nəzərdə tutan "Qeyri-hökumət təşkilatlarına elektron xidmətlərin göstərilməsinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında" 20 noyabr 2013-cü il tarixli Fərmanı bu sahədə işləri daha da sürətləndirib, Ədliyyə Nazirliyinə "Fərdi elektron pəncərə" elektron məlumat sisteminin yaradılması və fəaliyyətinin təmin edilməsi tapşırılıb. Qısa müddətdə bu mütərəqqi informasiya sistemi hazırlanaraq və nazirliyin xüsusi kollegiya iclasında bəyənilərək əyani nümayiş etdirilib. QHT-lərin fəaliyyəti üçün əlverişli mühit yaradan və ölkə Konstitusiyasında təsbit olunmuş birləşmək hüququnun həyata keçirilməsinə əlavə təminat olan bu yeni sistemin tətbiqi həmçinin, Avropa Şurasının 2014-2016-cı illər üzrə Azərbaycan üçün yeni qəbul olunmuş Fəaliyyət Planının əsas məqsədlərindən olan vətəndaş cəmiyyəti ilə səmərəli dialoqun təşviqinə, QHT-lər və dövlət qurumları arasında ünsiyyət, şəffaflıq və etibarın artırılmasına xidmət edir. Beynəlxalq Mətbuat Mərkəzində "Fərdi elektron pəncərə" elektron məlumat sisteminin ictimai təqdimatı keçirilib. Təqdimat mərasimində elektron məlumat sisteminin strukturu, istifadə qaydaları, interaktiv imkanları və s. nümayiş etdirilibdir. Bildirilib ki, "Fərdi elektron pəncərə" qeyri-hökumət təşkilatlarının dövlət qurumları ilə qarşılıqlı məlumat mübadiləsini, qanunla müəyyən edilmiş məlumatların, hesabatların elektron formada verilməsini və digər elektron xidmətlərin həyata keçirilməsini təmin edən informasiya sistemidir. Bu sistem çərçivəsində qeydiyyatdan keçmiş hər bir QHT üçün "fərdi elektron kabinet"in yaradılması, onların fəaliyyətinə dair sənədlərin elektron formada qəbulu və cavablandırılması, qrantların ayrılması və verilməsi ilə bağlı sənədlərin elektron qeydə alınması və digər funksiyalar nəzərdə tutulub. Hazırda bu sistem qeydiyyatdan keçmiş QHT-lərə xidmət göstərir".
Milli İnternet Formunun rəhbəri Osman Gündüz isə deyir ki, Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına elektron xidmətlərin göstərilməsi üçün "Fərdi elektron pəncərə" elektron məlumat sistemi yaradılması haqqında ölkə başçısı sərəncam imzaladığı vaxt bu qərarı dəstəkləyib. O. Gündüz "Fərdi elektron pəncərənin" QHT-lər üçün gərəkli bir addım olduğunu bildirdi. Onun sözlərinə görə, QHT-lər arasında qeydiyyatdan keçərək fəaliyyət göstərənlər və qeydiyyatdan keçmədən fəaliyyət göstənlər mövcuddur.Yaradılan "Fərdi elektron pəncərə" layihəsi QHT-lərin işini daha dəqiq aparmalarına, müəyyən işlərin tənzimlənməsinə xidmət edir. Bu sistemdən istifadə edən hər bir QHT üçün "fərdi elektron kabinet"in yaradılması, QHT-lərin fəaliyyətinə dair sənədlərin elektron formada qəbulu və cavablandırılması, avtomatik ümumiləşdirilməsi və statistik hesabatların hazırlanması, sistemləşdirilmiş şəkildə saxlanılması, qrantların ayrılması və verilməsi ilə bağlı qanunla müəyyən edilmiş sənədlərin elektron qeydə alınması və digər funksiyaların olması QHT-lərin həm də rahatlığına xidmət edir. O. Gündüz deyir ki, QHT-lər sistemin təkmilləşdirilməsi üçün təkliflərini verə bilərlər: "Bundan əlavə ölkə başçısının "Elektron hökumət" portalı haqqında Əsasnamə"nin təsdiq edilməsi və elektron xidmətlərin genişləndirilməsi ilə bağlı tədbirlər barədə" fərmanı da alqışlanandır. Bu sənədin məqsədi dövlət orqanları tərəfindən elektron xidmətlərdən istifadənin genişləndirilməsi, dövlət qulluqçusu ilə vətəndaş arasında birbaşa təmasın azaldılması və korrupsiya faktlarının qarşısının alınması məqsədi daşıyır. O. Gündüz deyir ki, ümumiyyətlə QHT-lərlə bağlı xidmətlərin elektronlaşdırılması günün tələbidir. O. Gündüzün sözlərinə görə, dövlət QHT-lərlə bağlı bu mexanizmi sadələşdirməklə bu münasibətləri də elektron hökumətin tələblərinə uyğun qurmağa çalışır: "Yeni təşəbbüs elektron hökumət sahəsində görülən işlərin məntiqi davamı olaraq qəbul olunmalıdır. Sahibkarlıq subyektləri üçün bir pəncərə sistemi tətbiq olundu, sonra gömrükdə mexanizm sadələşdirildi. Asan Xidmət mərkəzləri yaradıldı. Bundan əvvəl Prezident yanında QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurası layihələrin elektron qəbulunu tətbiq etdi. Daha sonra maliyyə hesabatları online qəbul olunmağa başladı. Bu da təşkilatların həm vaxtına, həm də resurslarına xeyli qənaət olunması ilə nəticələndi. Gələcəkdə QHT-lərin Sosial Müdafiə Fonduna təqdim etdiyi hesabatların da online rejimə keçirilməsinə ehtiyac var. Belə olanda hesabatda hansısa nöqsan olduğunu dərhal bilirsən, bir neçə dəfə get-gəl etməli olmursan. Bu sistem həm də şəffaflıq baxımından önəmlidir. Çünki belə təşəbbüs gələcəkdə bu sahədə şəxsi kontaktları, subyektiv amilləri minimuma endirəcək. Bir sözlə, QHT-lərin tamamilə offline rejimdən çıxması zamanı çoxdan çatıb".